Radicaal zijn zit niet zo in ons DNA. De partij waar we bij horen heeft antirevolutionaire wortels. En Nederland als geheel is ook geen land van uitersten. Wie radicaal handelt, maakt brokken – het zit diep ingebakken. Maar wat als radicaal veranderen de minst slechte optie is? De VN waarschuwde deze week dat acute actie geboden is, willen we de klimaatdoelen nog kunnen halen. Als het gaat om de duurzaamheidstransitie moeten we daarom net zulke radicale stappen zetten als rond de Oekraïne-oorlog.

Toen Rusland Oekraïne binnenviel, besloot de Duitse regering over één nacht ijs tot een immense beleidsverandering. Het bijna pacifistische Duitsland verhoogde het defensiebudget in één keer met 100 miljard euro. Deze kordaatheid leek zelfs even over te slaan op Nederland. ‘Bibberen voor Oekraïne’, kopte De Telegraaf boven een artikel waarin stond dat het kabinet nadacht over een oproep om de kachel op 17 graden te zetten. Het werd een oproep om te minderen tot 19 graden.

De actiebereidheid rond de Oekraïnecrisis is minstens zo hard nodig in een andere crisis, namelijk de klimaatcrisis. De radicale actiebereidheid was hier tot nu toe een stuk minder aanwezig. Deels is dat voorzichtigheid. De antirevolutionaire traditie is er niet voor niets. Waar ‘vooruitgang’ tot politiek doel wordt, daar worden vaak een hoop brokken gemaakt. Deels is het wellicht ook een wat gemakzuchtige houding. We moeten, in de woorden van onze premier, ‘nog wel een leuk leven blijven leiden’.

De Verenigde Naties waarschuwt via haar rapporten dat we met de huidige inzet van regeringen afstevenen op 3,2 graden opwarming van de aarde in 2100. Wie bijvoorbeeld Zes graden van Mark Lynas heeft gelezen, weet dat de gevolgen hiervan verbijsterend zijn. Niet alleen wordt wonen op sommige plekken op deze wereldbol onmogelijk, ook de voedselvoorziening komt steeds meer onder druk te staan.

Omdat we vanwege de Russische inval in Oekraïne de energietransitie toch al willen versnellen is dit hét moment voor radicale keuzes. Niet met vooruitgang als doel, maar om achteruitgang te voorkomen. Die keuzen zullen soms pijn doen, want tijd om de transitie langzaam en pijnloos te laten verlopen hebben we helaas al lang niet meer. Het kabinet beraadt zich momenteel op haar reactie op het VN-rapport. Hiermee wordt de indruk gewekt dat er voldoende tijd is om rustig na te denken. Die tijd is voorbij.

De regering zou klimaatverandering als een crisis moeten bestempelen, en hier naar gaan handelen. Dat betekent vergaande concrete en snelle acties namens het hele kabinet, in plaats van losse beleidsnotities die via verschillende departementen op de politieke agenda belanden. Het momentum is daar, want veel maatregelen om onze energieafhankelijkheid van Rusland te verminderen gaan hand in hand met een duurzamer wereld. Dit is hét moment om te investeren in fietspaden, elektrische auto’s en fietsen en goedkoop OV – juist om een alternatief te bieden voor mensen met hoge brandstofkosten. Laten we tegelijkertijd aandacht hebben voor mensen met een kleine beurs, en juist hen ruimhartig compenseren of steunen.

Ook burgers met iets meer koopkracht, of bedrijven die de noodzaak van transitie inzien, kunnen nu wel wat wind in de zeilen gebruiken. Dit is hét moment om de subsidies voor warmtepompen, zonneboilers en isolatie op te hogen. Dit is hét moment om een nationaal emissiehandelssysteem voor gebouwen en transport in te voeren, zoals Duitsland al deed. Als het nu niet het moment is om radicale vervolgstappen te zetten, wanneer dan wel?

Wie de VN-oproep serieus neemt weet dat het woord crisis op z’n plaats is in het geval van klimaatverandering. In de Oekraïnecrisis blijken radicale beleidsveranderingen plotseling mogelijk. Laten we nu doorpakken en met man en macht behalve de Oekraïners ook onze aarde te hulp schieten.

Anja Haga, nr. 2 kandidatenlijst ChristenUnie Europees Parlement

Lambert Pasterkamp, onderzoeker Wetenschappelijk Instituut ChristenUnie

Op 16 april gepubliceerd in het Nederlands Dagblad: