Er moet volgens de commissie veel goederenvervoer de weg af, naar water en spoor. Maar brengen de voorgestelde plannen de gewenste omwenteling van 75 procent minder vervoer over de weg? Sinds de jaren negentig zet Nederland terecht in op meer vervoer via de binnenvaart. Zo werd met behulp van een stevige subsidieregeling een flinke reeks overslagterminals langs de Nederlandse vaarwegen geopend: meer vervoer over water. We moeten alleen wel eerlijk zijn, want de voortgaande groei van het wegvervoer werd er nauwelijks door geremd. En dat in hét Europese binnenvaartland: Nederland.

Er is ook niet zozeer meer capaciteit aan Europese vaarwegen nodig – zoals de commissie voorstelt – er zijn bredere en vooral diepere vaarwegen nodig. En weliswaar is de inzet van de commissie op meer goederenvervoer per spoor lovenswaardig, maar het spoor in ons land, België en delen van Duitsland is overvol en heeft die capaciteit niet. Dat vereist tientallen miljarden aan investeringen.

Bovendien kan een echte ommezwaai in het transport niet zonder een kilometerheffing voor het goederenvervoer over de weg. Met uitzondering dan voor de LZV-truck (langere, zwaardere vrachtwagen: de zogenoemde eco-combi), die veel meer vervoert tegen dezelfde of zelfs lagere milieuoverlast.

Dé kans voor de Green Deal is kringlooplandbouw op Europees niveau

Geef positieve prikkels aan transport dat weinig of niets uitstoot. Zo kunnen we bedrijven die elektrische vrachtwagens willen gebruiken, belonen door hen toe te staan hun wagens 5 tot 10 procent zwaarder te beladen. Ook de vervuilende, sterk groeiende cruise-vaart moet aangepakt worden. Geef hybride en elektrische cruiseschepen dus kortingen op havengelden en beloon deze milieuvriendelijke schepen fiscaal.

En niet alleen op het gebied van transport, stevig belonen is op tal van fronten noodzakelijk voor een positieve verandering. Dé kans voor de Green Deal is kringlooplandbouw op Europees niveau. Een nieuw Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) dat boeren beloont voor maatregelen die ten goede komen aan milieu en klimaat.

Het huidige systeem van inkomenssteun voor boeren geeft oneigenlijke concurrentie; het loont wanneer je de prijs laag houdt en nauwelijks iets doet voor het milieu. Hierdoor ontstaan grote verschillen tussen West- en Oost-Europa. Het is oneerlijk dat Nederlandse boeren die investeren in duurzame landbouw, benadeeld worden omdat ze hogere kosten hebben en duurdere productie. Beloon boeren wanneer ze maatregelen nemen die zorgen voor bijvoorbeeld CO2-opslag, meer biodiversiteit en agrobosbouw. Zet stappen in de richting van dat nieuwe GLB zodat het landbouwbudget hiervoor in 2030 grotendeels beschikbaar komt. Zo wordt het voor boeren aantrekkelijk bij te dragen aan het klimaat en ontstaat er een gelijk speelveld in heel Europa.

Als China kolencentrales blijft openen, is het dweilen met de kraan open

Tegelijk moeten nieuwe handelsakkoorden voorkomen dat milieuonvriendelijke producten de EU worden ingevoerd. Als de EU hard werkt aan een beter klimaat, maar China kolencentrales blijft openen, is het dweilen met de kraan open. De EU moet dus de handelsrelaties met landen zoals China scherp doorlichten om te voorkomen dat wij producten afnemen die milieuonvriendelijk zijn geproduceerd. Want zo zouden we indirect meer CO2-uitstoot steunen terwijl onze boeren en ondernemers op achterstand staan.

Het stappenplan van de Green Deal wijst in de goede richting, maar essentieel is om positief gedrag te belonen en scherp te blijven wat betreft de internationale aspecten. Alle hens aan dek voor een klimaatneutrale EU in 2050.